برق گرفتگي

ارسال شده توسط جناب آقای سعید کمالی فر ـ سایت ایمنی و مهندسی بهداشت حرفه ای SKLF

برق گرفتگي عبارتست از آسيب به بافتهاي بدن به دنبال عبور جريان الكتريسيته ، اين جريان بر حسب ولتاژ به دو نوع ولتاژ بالا ( high voltage) با اختلاف پتانسيل بيش از هزار ولت و ولتاژ كم (  low voltage)  با اختلاف پتانسيل كمتر از 1000 ولت تقسيم مي شود اين دو نوع جريان الكتريكي داراي اثرات متفاوتي در بدن خواهند بود .

در تقسيم بندي ديگري برحسب تغييرات ولتاژ يا آمپر در واحد زمان ( فركانس) جريان هاي الكتريكي به دو نوع برق مستقيم ( DC) و برق متناوب (‌AC) تقسيم مي شوند. هر گاه قسمتي از بدن جزئي از يك مدار بسته الكتريكي شود ، ضايعات الكتريكي ايجاد خواهد شد ، كه عمدتاً از طريق عبور جريان و توليد گرما باعث صدمه بافتي مي گردد .

عبور جريان الكتريكي از بدن

عبور جريان برقاز بدن باعث توليد گرماي شديد و سوختگي اعضاي داخلي بدن نيز رخ مي دهد ولي تنها سوختگي پوست ديده مي شوند. شايان ذكر است كه شديدترين نوع سوختگي ، سوختگي ناشي از برق مي باشد و اين سوختگي ها در ولتاژهاي بالا رخ مي دهد.اصولا عبور جريان الكتريكي از داخل هر بافت داراي فعاليت الكتريكي ممكن است باعث اختلال فعاليت آن عضو گردد. اين اثر در بافت هايي كه داراي قدرت هدايت الكتريكي بيشتري هستند ، واضح تر و شديد تر مي باشد. جريان برق مي تواند باعث اختلال در عملكرد قلب و مغز شده و گاهي كشنده شود. شدت ضايعه ايجاد شده رابطه مستقيمي با شدت جريان ، ولتاژ و نوع جريان الكتريكي دارد.

توليد گرما

بيشترين آسيب ناشي از جريان الكتريكي مربوط به توليد گرما در بافت ها خواهد بود. مقاومت بافتهاي مختلف بدن متفاوت است و به ترتيب افزايش عبارتند از : اعصاب ، عروق ، عضلات ، پوست ، تاندون ، چربي و استخوان. در ولتاژ هاي پايين مثل برق شهري تقريباً جريان الكتريكي بسيار كم بوده و توليد گرما آنقدر زياد نيست كه باعث تخريب بافت استخوان شود ولي مي تواند به بافتهاي حساس مثل عضلات و عروق صدمه برساند. يكي از پديده هاي مهم در ايجاد سوختگي بافتهاي عمقي ، پديده اي به نام ضايعه مركزي ( core injury) در اين پديده به دليل توليد گرماي بيش از حد در بافتهاي عمقي ، خصوصاً در عروق و عضلات پديده نكروز بوجود مي آيد . در حاليكه پوست محل تماس با برق ممكن است سالم باشد يا مختصري سوختگي داشته باشد. اين پديده معمولاً در اندام ها بيشتر اتفاق مي افتد.

علائم و نشانه ها

علائم عمومي بروز برق گرفتگي عبارتند از :

1)      تنفس سريع و كوتاه

2)      سوختگي پوست

3)      گيجي و رفتار آشفته

4)      از دست رفتن هوشياري به صورت گذرا

شدت علائم با توجه به  ولتاژ  جريان برق و مدت  زمان تماس متفاوت است . در  جريان هاي  متناوب  (AC) 

كه شخص قادر خود را از تماس با برق برهاند شدت آسيب بيشتر خواهد بود.با توجه به مسير عبور جريان برق گرفتگي متنوع خواهند بود.

پوست:

محل ورود جريان برق ممكن است دچار درجات متفاوتي از سوختگي ( درجه1تا3) گردد. همچنين محل خروج جريان برق از پوست نيز ممكن است دچار ضايعه سوختگي شود. لذا بايد در هنگام معاينه تمامي بدن بيمار مورد بررسي قرار گيرد.

سيستم عصبي:

مهمترين و شايعترين آسيب ناشي از صدمات الكتريكي ، ضايعات نورولوژيك( عصبي) است كه ممكن است از چند ثانيه تا چند ساعت ( و گاهي چند روز) بعد بروز نمايد.در سيستم عصبي مركزي (CNS) مي تواندبه صورت اختلالات هوشياري ، خونريزي و ترمبوز مغزي ، افسردگي ، ادم مغزي ، تشنج ، فلج و اختلال در قدرت درك و شناخت و كوما باشد. در اعصاب محيطي ، سيستم عصبي حركتي بيش از سيستم عصبي حسي در گير مي شود و ممكن است به صورت ميليت عرضي ، فلج بالارونده ، شوك نخاعي و درد عصبي باشد.

سيستم قلب و عروقي:

از آريتمي هاي قلبيقلبي خوش خيم تاخطرناك مي تواند رخ دهد. همچنين ممكن است باعث سكته قلبي ( آنفاركتوس ميوكارد) ئ پارگي ديواره بين بني گردد.

سيستم تنفسي:

مهمترين عارضه ريوي صدمات الكتريكي ، ايست تنفسي به دنبال انقباض شديد تتانيك عضلات تنفسي مي باشد. ممكن است آتلكتازي ، پنوموني و هموپنوموتوراكس نيز رخ بدهد.

سيستم گوارشي:

عبور جريان برق از سينه و شكم مي تواند موجب خونريزيهاي گوارشي ، ضايعات كبدي و پارگي روده ها شود.

سيستم عضلاني- اسكلتي:

 به دليل انقباض شديد عضلات ممكن است در رفتگي و شكستگي استخوانها رخ بدهد . نكروز بافت استخواني اگرچه شايع نيست ولي نبايد فراموش گردد.

سيستم كليوي:

ضايعات كليوي مثل سندرم له شدگي (Crash injury)ناشي از برق گرفتگي ، عارضه اي شايع است . در اثر نكروز بافت استخواني اگر چه شايع نيست ولي نبايد فراموش گردد.

عفونت:

 به دنبال آسيب الكتريكي ممكن است سپتي سمي بروز نمايد. شايعترين عامل آن پسودومونا مي باشد.

ساير اندام ها:

ضايعات شنوايي به صورت پاره شدن پرده صماخ و جابجايي استخوانچه ها و ضايعات چشمي به صورت كاراتاكت ( آب مرواريد) بروز مي نمايد.

اقدامات امدادي مؤثر :